Stof in de lucht in de houtindustrie

Studiemateriaal omtrent de mogelijkheden tot het verminderen van de hoeveelheid houtstof waaraan werknemers in de houtindustrie worden blootgesteld.

Houtstof is onvermijdelijk bij alle soorten houtverwerking: timmer- en schrijnwerk, interieur- en meubelwerk maar ook bij het ambachtelijke werk. Het inademen van houtstof vormt een gezondheidsrisico. Daarom bestaan er regels over hoeveel stof er mag aanwezig zijn in de lucht, die door de operatoren wordt ingeademd.

Dit studiemateriaal omvat 26 korte filmpjes, geproduceerd volgens de PIMEX-methode. In dit geval betekent dit dat de personen die aan de filmpjes hebben meegewerkt, een meetinstrument droegen dat de h oeveelheid stof bij de mond registreerde. Op de foto ziet u de rugzak waarin het instrument zit.

In de filmpjes kan je vaststellen hoe het stofgehalte varieert tijdens de werkzaamheden. Op de onderstaande afbeelding kan je zien hoe de filmpjes opgevat zijn. De rode balk links van de afbeelding geeft voortdurend het huidige stofgehalte weer. Aan de hand van de rechtercurve zie je hoe het stofgehalte varieert tijdens de getoonde werkzaamheden. De gele lijn op de curve geeft aan waar we ons momenteel in de film bevinden.

In het bovenstaande voorbeeld zie je hoe de hoeveelheid houtstof in de ingeademde lucht fluctueert terwijl de testpersoon een breedbandschuurmachine bedient. Er zijn duidelijk drie opvallende concentratiepieken te onderscheiden. Dergelijke kortstondige pieken geven vaak in aanzienlijke mate een verklaring voor het geheel. De pieken mogen dan wel een klein deel van de totale tijd vertegenwoordigen, toch verklaren ze voor een groot deel hoeveel stof een werknemer inademt. Daarom is het belangrijk dat we begrijpen waarom, en wanneer, dergelijke pieken zich voordoen, zodat we ze in de toekomst kunnen vermijden door op de juiste manier en met de juiste uitrusting te werken.

De bewerkingen die als voorbeeld werden opgenomen, werden gekozen in overleg met werkgevers en werknemers in bedrijven en met leerkrachten en leerlingen in scholen voor houtbewerking.

De bedoeling was om een aantal typische situaties te tonen, en zo het belang van goede werkmethoden en een correct gebruik van machines, afzuiging enz. te illustreren.

In alle filmpjes wordt kort commentaar gegeven op wat er wordt getoond en wat er gebeurt. Bij de meeste filmpjes worden ook discussiepunten voorgesteld, die na het bestuderen van een filmpje kunnen worden besproken. Er is niet altijd een "juist" antwoord, maar het is de bedoeling dat de discussie bijdraagt tot een beter inzicht in de manier waarop verschillende werkwijzen het risico op inademen van houtstof kunnen beïnvloeden. Zo heb je bijv. niet altijd hoge stofgehaltes wanneer je stof wegveegt of wegblaast. Het stof wervelt dan wel omhoog, maar komt misschien pas na een tijdje in de buurt van de werknemer omdat deze zich heeft verplaatst.

Dit educatieve materiaal werd ontwikkeld door professor Ing-Marie Andersson en professor Gunnar Rosén van de Dalarna Universiteit in Zweden, met een financiële bijdrage van AFA Insurance.